Cette page a pour objet de présenter un arbre phylogénétique des Rhizaria, c'est-à-dire un cladogramme mettant en lumière les relations de parenté existant entre leurs différents groupes (ou taxa). Les points qui font l'objet de débats au sein de la communauté scientifique sont brièvement présentés avant la bibliographie.
À la suite d'un taxon, sa période d'apparition, quand elle est connue, peut être indiquée suivant la légende suivante : (Plé) : Pléistocène ; (Pli) : Pliocène ; (Mio) : Miocène ; (Oli) : Oligocène ; (Éoc) : Éocène ; (Pal) : Paléocène ; (Cré) : Crétacé ; (Jur) : Jurassique ; (Tri) : Trias ; (Per) : Permien ; (Car) : Carbonifère ; (Dév) : Dévonien ; (Sil) : Silurien ; (Ord) : Ordovicien ; (Camb) : Cambrien. De plus, pour plus de précisions si possible, (-) : inférieur ; (~) : moyen ; (+) : supérieur.
Le symbole ▲ renvoie à la partie immédiatement supérieure de l'arbre phylogénétique du vivant. Le signe ► renvoie à la classification phylogénétique du groupe considéré.
▲ └─o Rhizaria ├─o Cercozoa │ ├─o Endomyxa │ └─o Filosa │ ├─? Nucleohelea │ └─o │ ├─o Chlorarachnea ou Chlorarachniophyta │ └─o │ ├─o Metromonadida │ └─o │ ├─o Granofilosea │ └─o │ ├─o Metopiidae │ └─o Monadofilosa │ ├─o Cercomonadida │ └─o │ ├─o │ │ ├─o Glissomonadida │ │ ├─o Pansomonadida │ │ └─o │ │ ├─o Sainouroidea │ │ └─o Heliomonadida ou Dimorphida │ └─o │ ├─o Auranticordida │ ├─o Silicofilosea ou Imbricatea │ └─o Thecofilosea │ └─o Phaeodarea └─o Retaria ├─o Radiozoa │ ├─o Nasselaria │ └─o │ ├─o │ │ ├─o Sticholonchea ou Taxopodida │ │ └─o Spumellaria │ └─o Acantharea └─o Foraminifera ├─o │ ├─? Xenophyophorea │ ├─o Allogromiida │ └─o Astrorhizida ├─o Involutinida (éteint) ├─o Carterinida ├─o │ ├─o Silicoloculinida │ ├─o Spirillinida │ ├─o Miliolida │ └─o Fusulinida (éteint) └─o ├─o Lagenida ├─o Globigerinida ├─o Robertinida ├─o Textulariida └─o Rotaliida
▲ └─o Rhizaria ├─o Cercozoa │ ├─o Endomyxa │ │ ├─o Pseudosporida │ │ ├─o │ │ │ ├─o Aconchulinida │ │ │ │ ├─o Biomyxidae │ │ │ │ └─o Vampyrellidae │ │ │ └─o Phytomyxea │ │ │ ├─o Phagomyxida │ │ │ └─o Plasmodiophorida │ │ │ ├─o Plasmodiophoridae │ │ │ └─o Endemosarcidae │ │ ├─o Rhizoplasmidae │ │ └─o │ │ ├─o Reticulosida ou Filoretidae │ │ └─o │ │ ├─o Gromiidae │ │ └─o Ascetosporea │ │ ├─o Paramyxea │ │ │ ├─o Paramyxidae │ │ │ └─o Marteiliidae │ │ ├─o Claustrosporidiidae │ │ ├─o Paradiniidae │ │ └─o Haplosporidia │ │ ├─o Bonamia │ │ ├─o Nephridiophagidae │ │ ├─o Urosporidiidae │ │ └─o Haplosporidiidae │ └─o Filosa │ ├─? Nucleohelea │ │ ├─o Desmothoracida ou Clathrulinidae │ │ └─o Gymnosphaeridae │ └─o │ ├─o Chlorarachnea ou Chlorarachniophyta │ └─o │ ├─o Metromonadida │ └─o │ ├─o Granofilosea │ │ ├─o │ │ │ ├─o Mesofilidae │ │ │ └─o Nanofilidae │ │ └─o │ │ ├─o Limnofilida │ │ └─o Leucodictyida │ │ ├─o Leucodictyidae │ │ └─o Massisteriidae │ └─o │ ├─o Metopiidae │ └─o Monadofilosa │ ├─o Cercomonadida │ │ ├─o Cercomonadidae │ │ └─o Heteromitidae │ └─o │ ├─o │ │ ├─o Glissomonadida │ │ ├─o Pansomonadida │ │ └─o │ │ ├─o Sainouroidea │ │ └─o Heliomonadida ou Dimorphida │ │ ├─o Heliomorphidae │ │ ├─o Acinetactidae │ │ └─o Tetradimorphidae │ └─o │ ├─o Silicofilosea ou Imbricatea │ │ ├─o Auranticordida │ │ ├─o │ │ │ ├─o Spongomonadida │ │ │ └─o Thaumatomonadida ou Thaumatomastigidae │ │ └─o Euglyphida │ │ ├─o │ │ │ ├─o Euglyphidae │ │ │ └─o Trinematidae │ │ └─o │ │ ├─o Cyphoderiidae │ │ └─o Paulinellidae │ └─o Thecofilosea │ ├─o │ │ ├─o Cryomonadida │ │ └─o Ebriida │ │ ├─o Ammodochiidae (éteint) │ │ ├─o Ditripodiidae (éteint) │ │ ├─o Ebriidae │ │ └─o Hermisinidae │ └─o Tectofilosida │ ├─o Psammonobiotidae │ ├─o Amphitrematidae │ ├─o Volutellidae │ ├─o Pseudodifflugiidae │ └─o │ ├─o Chlamydophryidae │ └─o Phaeodarea │ ├─o Phaeodendrida ou Coelodendridae │ ├─o Phaeoconchida ou Concharidae │ ├─o Phaeogromida │ │ ├─o Challengeridae │ │ ├─o Medusettidae │ │ └─o Lirellidae │ ├─o Phaeosphaerida │ │ ├─o Aulosphaeridae │ │ ├─o Cannosphaeridae │ │ └─o Sagosphaeridae │ ├─o Phaeocystida │ │ ├─o Aulacanthidae │ │ └─o Astracanthidae │ ├─o Phaeogymnocellida │ │ ├─o Phaeosphaeridae │ │ ├─o Phaeodinidae │ │ └─o Atlanticellidae │ └─o Phaeocalpida │ ├─o Castanellidae │ ├─o Circoporidae │ ├─o Tuscaroridae │ ├─o Porospathidae │ └─o Polypyramidae └─o Retaria ├─o Radiozoa │ ├─o Nasselaria │ │ ├─o Plagoniidae │ │ ├─o Acanthodesmiidae │ │ ├─o Theoperidae │ │ ├─o Carpocaniidae │ │ ├─o Pterocorythidae │ │ ├─o Artostrobiidae │ │ └─o Cannobotryidae │ └─o │ ├─o │ │ ├─o Sticholonchea ou Taxopodida │ │ └─o Spumellaria │ │ ├─o Thalassicollidae │ │ ├─o Collozoidae │ │ ├─o Collosphaeridae │ │ ├─o Actinommidae │ │ ├─o Phacodiscidae │ │ ├─o Coccodiscidae │ │ ├─o Spongodiscidae │ │ ├─o Pyloniidae │ │ ├─o Tholoniidae │ │ └─o Litheliidae │ └─o Acantharea │ ├─o Holacanthida │ │ ├─o Acanthochiasmidae │ │ ├─o Acanthoplegmidae │ │ └─o Acanthocollidae │ └─o │ ├─o Symphyacanthida │ │ ├─o Amphilithiidae │ │ ├─o Astrolithidae │ │ └─o Pseudolithiidae │ └─o │ ├─o Chaunacanthida │ │ ├─o Gigartacontidae │ │ ├─o Conaconidae │ │ └─o Stauraconidae │ └─o Arthracanthida │ ├─o Phyllacantha │ │ ├─o Phyllostauridae │ │ ├─o Stauracanthidae │ │ └─o Dictyacanthidae │ └─o Sphaenacantha │ ├─o Acanthometridae │ ├─o Dorataspididae │ ├─o Phractopeltidae │ ├─o Diploconidae │ ├─o Lithopteridae │ └─o Hexalaspididae └─o Foraminifera ├─o │ ├─o Xenophyophorea │ │ ├─o Paleodictyon (éteint) │ │ ├─? Ammoclathrinidae │ │ ├─o Stannomida │ │ │ ├─o Stannomidae │ │ │ └─o Pelosinidae │ │ └─o Psamminida │ │ ├─o Psammettidae │ │ ├─o Psamminidae │ │ ├─o Syringamminidae │ │ └─o Cerelasmidae │ ├─o Allogromiida │ │ ├─o Lagynidae │ │ ├─o Hospitellidae │ │ ├─o Allogromiidae │ │ └─o Shepheardellidae │ └─o Astrorhizida │ ├─o Komokiacea │ │ ├─o Komokiidae │ │ └─o Baculellidae │ ├─o Hippocrepinacea │ ├─o Ammodiscacea │ └─o Astrorhizacea │ ├─o Astrorhizidae │ ├─o Bathysiphonidae │ ├─o Rhizamminidae │ ├─o Schizamminidae │ ├─o Psammosphaeridae │ ├─o Saccamminidae │ ├─o Hemisphaeramminidae │ └─o Polysaccamminidae ├─o Involutinida (éteint) │ ├─o Planispirillinidae (éteint) │ ├─o Ventrolaminidae (éteint) │ ├─o Hirsutospirellidae (éteint) │ └─o Involutinidae (éteint) │ ├─o Aulotortinae (éteint) │ ├─o Involutininae (éteint) │ ├─o Triadodiscinae (éteint) │ └─o Triasininae (éteint) ├─o Carterinida ├─o │ ├─o Silicoloculinida │ ├─o Spirillinida │ │ ├─o Spirillinidae │ │ └─o Patellinidae │ ├─o Miliolida │ │ ├─o Squamulinidae │ │ ├─o Keramosphaeridae │ │ ├─o Cornuspiridae │ │ ├─o Hemigordiopsidae │ │ ├─o Fischerinidae │ │ ├─o Nubeculariidae │ │ ├─o Riveroinidae │ │ ├─o Ophthalmidiidae │ │ ├─o Spiroloculinidae │ │ ├─o Hauerinidae │ │ ├─o Miliolidae │ │ ├─o Alveolinidae │ │ ├─o Peneroplidae │ │ ├─o Discospirinidae │ │ └─o Soritidae │ └─o Fusulinida (éteint) │ ├─o Archaediscacea (éteint) │ │ ├─o Lasiodiscidae (éteint) │ │ └─o Archaediscidae (éteint) │ │ ├─o Archaediscinae (éteint) │ │ └─o Asteroarchaediscinae (éteint) │ ├─o Colaniellacea (éteint) │ ├─o Earlandiacea (éteint) │ │ ├─o Earlandiidae (éteint) │ │ ├─o Pseudoammodiscidae (éteint) │ │ └─o Pseudolituotubidae (éteint) │ ├─o Endothyracea (éteint) │ │ ├─o Bradyinidae (éteint) │ │ └─o Endothyridae (éteint) │ │ ├─o Endostaffellinae (éteint) │ │ ├─o Endothyranopsinae (éteint) │ │ ├─o Endothyrinae (éteint) │ │ └─o Haplophragmellinae (éteint) │ ├─o Geinitzinacea (éteint) │ │ ├─o Geinitzinidae (éteint) │ │ └─o Pachyphloiidae (éteint) │ ├─o Moravamminacea (éteint) │ │ ├─o Caligellidae (éteint) │ │ ├─o Moravamminidae (éteint) │ │ └─o Paratikhinellidae (éteint) │ ├─o Nodosinellacea (éteint) │ │ ├─o Earlandinitidae (éteint) │ │ └─o Nodosinellidae (éteint) │ ├─o Ptychocladiacea (éteint) │ ├─o Tetrataxacea (éteint) │ │ ├─o Abadehellidae (éteint) │ │ ├─o Pseudotaxidae (éteint) │ │ ├─o Tetrataxidae (éteint) │ │ └─o Valvulinellidae (éteint) │ ├─o Tournayellacea (éteint) │ │ ├─o Palaeospiroplectamminidae (éteint) │ │ │ ├─o Endospiroplectammininae (éteint) │ │ │ └─o Palaeospiroplectammininae (éteint) │ │ └─o Tournayellidae (éteint) │ │ ├─o Chernyshinellinae (éteint) │ │ ├─o Forschinae (éteint) │ │ ├─o Lituotubellinae (éteint) │ │ ├─o Septabrunsiininae (éteint) │ │ └─o Tournayellinae (éteint) │ ├─o Palaeotextulariacea (éteint) │ │ ├─o Palaeotextulariidae (éteint) │ │ ├─o Semitextulariidae (éteint) │ │ │ ├─o Koskinobigenerininae (éteint) │ │ │ ├─o Pseudopalmulinae (éteint) │ │ │ └─o Semitextulariinae (éteint) │ │ └─o Biseriamminidae (éteint) │ │ ├─o Biseriammininae (éteint) │ │ ├─o Dagmaritinae (éteint) │ │ ├─o Lousettitinae (éteint) │ │ └─o Sideriammininae (éteint) │ ├─o Parathuramminacea (éteint) │ │ ├─o Archaesphaeridae (éteint) │ │ │ ├─o Archaesphaerinae (éteint) │ │ │ └─o Insolentithecinae (éteint) │ │ ├─o Auroriidae (éteint) │ │ ├─o Chrysothuramminidae (éteint) │ │ ├─o Eovolutinidae (éteint) │ │ ├─o Ivanovellidae (éteint) │ │ ├─o Marginaridae (éteint) │ │ ├─o Tuberitinidae (éteint) │ │ ├─o Uralinellidae (éteint) │ │ ├─o Usloniidae (éteint) │ │ └─o Parathuramminidae (éteint) │ │ ├─o Irregularininae (éteint) │ │ └─o Parathurammininae (éteint) │ └─o Fusulinacea (éteint) │ ├─o Fusulinidae (éteint) │ │ ├─o Eofusulininae (éteint) │ │ ├─o Fusulinellinae (éteint) │ │ ├─o Fusulininae (éteint) │ │ └─o Wedekindellininae (éteint) │ ├─o Loeblichiidae (éteint) │ │ ├─o Loeblichiinae (éteint) │ │ └─o Nanicellinae (éteint) │ ├─o Neoschwagerinidae (éteint) │ │ ├─o Neoschwagerininae (éteint) │ │ ├─o Sumatrininae (éteint) │ │ └─o Thailandininae (éteint) │ ├─o Ozawainellidae (éteint) │ │ ├─o Ozawainellinae (éteint) │ │ └─o Pseudostaffellinae (éteint) │ ├─o Schubertellidae (éteint) │ │ ├─o Boultoniinae (éteint) │ │ └─o Schubertellinae (éteint) │ ├─o Schwagerinidae (éteint) │ │ ├─o Biwaellinae (éteint) │ │ ├─o Chusenellinae (éteint) │ │ ├─o Polydiexodininae (éteint) │ │ ├─o Pseudoschwagerininae (éteint) │ │ └─o Schwagerininae (éteint) │ ├─o Staffellidae (éteint) │ └─o Verbeekinidae (éteint) │ ├─o Kahlerininae (éteint) │ ├─o Misellininae (éteint) │ ├─o Pseudodoliolininae (éteint) │ └─o Verbeekininae (éteint) └─o ├─o Lagenida │ ├─o Lagenidae │ ├─o Glandulinidae │ ├─o Nodosariidae │ ├─o Vaginulinidae │ └─o Polymorphinidae ├─o Globigerinida │ ├─o Candeinacea │ │ ├─o Globigerinitidae │ │ └─o Candeinidae │ └─o Globigerinacea │ ├─o Hastigerinidae │ ├─o Sphaeroidinellidae │ ├─o Globigerinidae │ ├─o Pulleniatinidae │ ├─o Orbulinidae │ ├─o Globorotaliidae │ └─o Turborotalitidae ├─o Robertinida │ ├─o Robertinidae │ ├─o Ceratobuliminidae │ └─o Epistominidae ├─o Textulariida │ ├─o Hormosinidae │ ├─o Telamminidae │ ├─o Rzehakinidae │ ├─o Ammosphaeroidinidae │ ├─o Haplophragmoididae │ ├─o Sphaeramminidae │ ├─o Lituotubidae │ ├─o Lituolidae │ ├─o Placopsilinidae │ ├─o Cyclamminidae │ ├─o Spiroplectamminidae │ ├─o Trochamminidae │ ├─o Remaneicidae │ ├─o Verneuilinidae │ ├─o Globotextulariidae │ ├─o Eggerellidae │ ├─o Textulariidae │ └─o Valvulinidae └─o Rotaliida ├─? Placentulinidae ├─? Ungulatellidae ├─? Pannellainidae ├─? Pegidiidae ├─? Sphaeroidinidae ├─o Loxostomatacea │ ├─o Bolivinellidae │ ├─o Tortoplectellidae │ └─o Tosaidae ├─o Stilostomellacea ├─o Bolivinacea │ ├─o Bolivinidae │ └─o Bolivinitidae ├─o Fursenkoinacea ├─o Virgulinellacea ├─o Pleurostomellacea ├─o Cassidulinacea │ ├─o Caucasinidae │ ├─o Delosinidae │ └─o Cassidulinidae ├─o Buliminacea │ ├─o Stainforthiidae │ ├─o Buliminidae │ ├─o Buliminellidae │ ├─o Uvigerinidae │ ├─o Siphogenerinoididae │ ├─o Reussellidae │ ├─o Trimosinidae │ ├─o Pavoninidae │ └─o Millettiidae ├─o Siphoninacea ├─o Annulopatellinacea ├─o Glabratellacea │ ├─o Buliminoididae │ ├─o Heronalleniidae │ ├─o Rotaliellidae │ └─o Glabratellidae ├─o Rosalinacea │ ├─o Heleninidae │ ├─o Rosalinidae │ ├─o Bagginidae │ ├─o Mississippinidae │ ├─o Bueningiidae │ └─o Bronnimanniidae ├─o Discorbinellacea │ ├─o Parrelloididae │ ├─o Pseudoparrellidae │ ├─o Planulinoididae │ └─o Discorbinellidae ├─o Planorbulinacea │ ├─o Planulinidae │ ├─o Bisacciidae │ ├─o Cibicididae │ ├─o Planorbulinidae │ ├─o Cymbaloporidae │ └─o Victoriellidae ├─o Acervulinacea │ ├─o Acervulinidae │ └─o Homotrematidae ├─o Asterigerinacea │ ├─o Epistomariidae │ ├─o Alfredinidae │ ├─o Asterigerinatidae │ ├─o Asterigerinidae │ └─o Amphisteginidae ├─o Nonionacea │ ├─o Nonionidae │ ├─o Spirotectinidae │ └─o Almaenidae ├─o Nummulitacea ├─o Rotaliacea │ ├─o Miogypsinidae (éteint) │ ├─o Elphidiidae │ ├─o Calcarinidae │ ├─o Rotaliidae │ ├─o Discorbidae │ └─o Eponididae └─o Chilostomellacea ├─o Karreriidae ├─o Chilostomellidae ├─o Quadrimorphinidae ├─o Alabaminidae ├─o Osangulariidae ├─o Oridorsalidae ├─o Heterolepidae ├─o Gavelinellidae └─o Trichohyalidae
Foraminifères benthiques. Dans le sens des aiguilles d'une montre depuis en-haut à gauche : Ammonia beccarii, Elphidium excavatum clavatum, Buccella frigida, et Eggerella advena (Foraminifera) | Foraminifères vus au microscope électronique | Ammonia tepida (foraminifère benthique) vivant, collecté dans la baie de San Francisco (Californie) | |
![]() Radiolaires (illustration de l'expédition Challenger, 1873-1876) | Circogonia icosahedra (Radiolaria), par Ernst Haeckel (1904), dans son ouvrage Kunstformen derNatur |