Cette page a pour objet de présenter un arbre phylogénétique des Porifera (Porifères, Spongiaires, Éponges), c'est-à-dire un cladogramme mettant en lumière les relations de parenté existant entre leurs différents groupes (ou taxa). Les points qui font l'objet de débats au sein de la communauté scientifique sont brièvement présentés avant la bibliographie.
À la suite d'un taxon, sa période d'apparition, quand elle est connue, peut être indiquée suivant la légende suivante : (Plé) : Pléistocène ; (Pli) : Pliocène ; (Mio) : Miocène ; (Oli) : Oligocène ; (Éoc) : Éocène ; (Pal) : Paléocène ; (Cré) : Crétacé ; (Jur) : Jurassique ; (Tri) : Trias ; (Per) : Permien ; (Car) : Carbonifère ; (Dév) : Dévonien ; (Sil) : Silurien ; (Ord) : Ordovicien ; (Camb) : Cambrien. De plus, pour plus de précisions si possible, (-) : inférieur ; (~) : moyen ; (+) : supérieur.
Le symbole ▲ renvoie à la partie immédiatement supérieure de l'arbre phylogénétique du vivant. Le signe ► renvoie à la classification phylogénétique du groupe considéré.
└─o Metazoa ▲ ├─o │ ├─o Epitheliozoa │ │ ├─o Homoscleromorpha │ │ ├─? Chancelloriida (éteint) │ │ │ │ │ └─o Eumetazoa ► │ │ │ └─o Calcarea ou Calcispongia │ ├─o Heteractinida (éteint) │ ├─o Thalamida (éteint) │ └─o │ ├─o Calcinea │ └─o Calcaronea └─o Silicea ├─o Hexactinellida │ ├─o Protospongioidea (éteint) │ └─o │ ├─o Dictyospongioidea (éteint) │ ├─o Dierespongioidea (éteint) │ └─o │ ├─o Hemidiscosa (éteint) │ ├─o Amphidiscosida │ └─o Hexasterophora └─o ├─o Archaeocyatha (éteint) │ ├─o Anthocyathea (éteint) │ ├─o Monocyathea (éteint) │ └─o Archaeocyathea (éteint) └─o Demospongiae ├─? Lithistida ├─? │ ├─o Keratosa │ └─o Myxospongiae └─o ├─o Haplosclerida └─o ├─o Spongillina └─o ├─o Tetractinellida └─o autres taxons └─o Poecilosclerida et Hadromerida
└─o Metazoa ▲ ├─o │ ├─o Epitheliozoa │ │ ├─o Homoscleromorpha ou Homosclerophorida ou Plakinidae │ │ ├─? Chancelloriida (éteint) │ │ │ │ │ └─o Eumetazoa ► │ │ │ └─o Calcarea ou Calcispongia │ ├─? Clathodictyida (éteint) │ ├─o Heteractinida (éteint) │ │ ├─o groupe Effelia (éteint) │ │ ├─o Astraeospongiidae (éteint) │ │ └─o Wewokellidae (éteint) │ ├─o Thalamida (éteint) │ │ ├─o Barroisiidae (éteint) │ │ └─o Sphaerocoeliidae (éteint) │ ├─o Pharetronida (éteint) │ └─o │ ├─o Calcinea │ │ ├─o Murrayonida │ │ │ ├─o Murrayonidae │ │ │ ├─o Paramurrayonidae │ │ │ └─o Lelapiellidae │ │ └─o Clathrinida │ │ ├─o Clathrinidae │ │ ├─o Leucaltidae │ │ ├─o Leucascidae │ │ ├─o Leucettidae │ │ ├─o Levinellidae │ │ └─o Soleneiscidae │ └─o Calcaronea │ ├─o Baerida │ │ ├─o Baeriidae │ │ ├─o Lepidoleuconidae │ │ └─o Trichogypsiidae │ ├─o Lithonida │ │ ├─o Minchinellidae │ │ └─o Petrobionidae │ └─o Leucosolenida │ ├─o Amphoriscidae │ ├─o Grantiidae │ ├─o Heteropiidae │ ├─o Achramorphidae │ ├─o Jenkinidae │ ├─o Lelapiidae │ ├─o Sycanthidae │ ├─o Leucosolenidae │ └─o Sycettidae └─o Silicea ├─o Hexactinellida │ ├─o Protospongioidea ou Protospongiidae (éteint) │ └─o │ ├─o Hintzespongiidae (éteint) │ ├─o Dictyospongioidea (éteint) │ │ ├─o Docodermatidae (éteint) │ │ └─o Stereodictyidae (éteint) │ ├─o Dierespongioidea (éteint) │ │ ├─o Dierespongiidae (éteint) │ │ ├─o Hydnodictyidae (éteint) │ │ ├─o Multivasculatidae (éteint) │ │ ├─o Titusvillidae (éteint) │ │ └─o Aglithodictyidae (éteint) │ └─o │ ├─o Hemidiscosa (éteint) │ ├─o Amphidiscosida │ │ ├─o Pattersoniidae (éteint) │ │ ├─o Pelicaspongiidae (éteint) │ │ ├─o Stiodermatidae (éteint) │ │ ├─o Hyalonematidae │ │ ├─o Monorhaphididae │ │ └─o Pheronematidae │ └─o Hexasterophora │ ├─o Aulocalycoida ou Aulocalycidae │ ├─o Fieldingida │ │ ├─o Fieldingiidae │ │ └─o Uncinateridae │ ├─o Lychniscosida │ │ ├─o Ventriculitidae (éteint) │ │ ├─o Coeloscyphiidae (éteint) │ │ ├─o Polyblastidiidae (éteint) │ │ ├─o Coeloptychiidae (éteint) │ │ ├─o Camerospongiidae (éteint) │ │ ├─o Cypelliidae (éteint) │ │ ├─o Oncotoechidae (éteint) │ │ ├─o Callodictyidae (éteint) │ │ ├─o Coscinoporidae (éteint) │ │ ├─o Becksiidae (éteint) │ │ ├─o Calyptrellidae (éteint) │ │ ├─o Aulocystidae │ │ └─o Diapleuridae │ └─? │ ├─o Craticulariidae │ ├─o Cribrospongiidae │ ├─o Staurodermatidae (éteint) │ ├─o Euretidae │ │ ├─o Chonelasmatinae │ │ └─o Euretinae │ └─o │ ├─o Sceptrulophora │ │ ├─o Tretodictyidae │ │ └─o │ │ ├─o Farreidae │ │ └─o Aphrocallistidae │ └─o │ ├─? Dactylocalycidae │ └─o Lyssacinosida │ ├─o Stauractinellidae (éteint) │ ├─o Brachiospongiidae (éteint) │ ├─o Pyruspongiidae (éteint) │ ├─o Malumispongiidae (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Leucopsacasidae │ │ └─o Rossellidae │ └─o Euplectellidae │ ├─o Bolosominae │ └─o │ ├─o Euplectellinae │ └─o Corbitellinae └─o ├─o Archaeocyatha (éteint) │ ├─o Anthocyathea (éteint) │ │ ├─o Anthomorphidae (éteint) │ │ └─o Somphocyathidae (éteint) │ ├─o Monocyathea (éteint) │ │ ├─o Archaeophyllidae (éteint) │ │ └─o Monocyathida (éteint) │ │ ├─o Monocyathidae (éteint) │ │ └─o Rhizacyathidae (éteint) │ └─o Archaeocyathea (éteint) │ ├─o Metacyathida (éteint) │ │ ├─o Archaeocyathidae (éteint) │ │ ├─o Pycnoidocyathidae (éteint) │ │ └─o Metacoscinidae (éteint) │ ├─o Acanthinocyathidae (éteint) │ ├─o Radiocyathidae ou Hetairacyathidae (éteint) │ ├─o Syringocnematidae (éteint) │ └─o Ajacicyathida (éteint) │ ├─o Ajacicyathidae (éteint) │ ├─o Dictyocyathidae (éteint) │ ├─o Bicyathidae (éteint) │ ├─o Ethmophyllidae (éteint) │ └─o Coscinocyathidae (éteint) └─o Demospongiae ├─? Leptomitidae (éteint) ├─? Choiidae (éteint) ├─? Halichondritidae (éteint) ├─? Piraniidae (éteint) ├─? Orchocladina (éteint) │ ├─o Anthaspidellidae (éteint) │ ├─o Chiastoclonellidae (éteint) │ └─o Streptosolenidae (éteint) ├─? Sphaerocladina ou Astylospongiidae (éteint) ├─? Tetracladina (éteint) │ ├─o Chenendoporidae (éteint) │ ├─o Hallirhoidae (éteint) │ ├─o Aulaxiniidae (éteint) │ ├─o Astrocladiidae (éteint) │ ├─o Plinthosellidae (éteint) │ └─o Jereidae (éteint) ├─? Tricranocladina ou Hindiidae (éteint) ├─? Dicranocladina (éteint) │ ├─o Pachynionidae (éteint) │ ├─o Gignouxiidae (éteint) │ └─o Pseudoverruculinidae (éteint) ├─? Didymorina ou Cylindrophymatidae (éteint) ├─? Megamorina ou Triaenosina │ ├─o Dorydermatidae (éteint) │ ├─o Isoraphiniidae │ └─o Pleromidae ├─? Desmanthidae ├─? Rhabdosina │ ├─o Siphonidiidae │ └─o Neopeltidae ├─? Azoricidae ├─? Phymaraphiniidae ├─? Phymatellidae ├─? Rhizomorina (éteint) │ ├─o Kaliapsidae (éteint) │ ├─o Scytaliidae (éteint) │ ├─o Cytoraceidae (éteint) │ ├─o Chonellidae (éteint) │ ├─o Cnemidiastridae (éteint) │ ├─o Jereopsidae (éteint) │ └─o Leiodorellidae (éteint) ├─? │ ├─o Keratosa │ │ ├─o Dendroceratida │ │ │ ├─o Darwinellidae │ │ │ └─o Dictyodendrillidae │ │ └─o Dictyoceratida │ │ ├─o Dysideidae │ │ ├─o Ircinidae │ │ ├─o Spongiidae │ │ └─o Thorectidae │ │ ├─o Phyllospongiinae │ │ └─o Thorectinae │ └─o Myxospongiae │ ├─o │ │ ├─o Chondrosida ou Chondrillidae │ │ └─o Halisarcida ou Halisarcidae │ └─o Verongida │ ├─o Vauxiidae (éteint) │ ├─o Aplysinellidae │ ├─o Aplysinidae │ ├─o Ianthellidae │ └─o Pseudoceratinidae └─o ├─o Haplosclerida │ ├─o Wapkiidae (éteint) │ ├─o Hazeliidae (éteint) │ ├─o Takakkawiidae (éteint) │ ├─o Haplistiidae (éteint) │ ├─o Callyspongiidae │ ├─o Chalinidae │ ├─o Niphatidae │ ├─o Calcifibrospongidae │ ├─o Petrosiidae │ └─o Phloeodictyidae └─o ├─? Vetulinidae ├─o Spongillina │ ├─o Lubomirskiidae │ ├─o Malawispongiidae │ ├─o Metaniidae │ ├─o Metschnikowiidae │ ├─o Palaeospongillidae │ ├─o Potamolepidae │ └─o Spongillidae └─o ├─o Tetractinellida │ ├─o Scleritodermidae │ ├─o Corallistidae │ ├─o Theonellidae │ ├─o Spirophorida │ │ ├─o Samidae │ │ ├─o Spirasigmidae │ │ └─o Tetillidae │ └─o Astrophorida │ ├─o Scolioraphididae (éteint) │ ├─o Lamellomorpha │ ├─o Ancorinidae │ ├─o Calthropellidae │ ├─o Geodiidae │ ├─o Pachastrellidae │ └─o Thrombidae └─o ├─o │ ├─? Podospongiidae │ ├─? Desmacellidae │ ├─o Axinellidae │ └─o Agelasida │ ├─o Agelasidae │ └─o Astroscleridae ├─? Raspailiidae │ ├─o Cyamoninae │ ├─o Echinodictyinae │ ├─o Plocamioninae │ ├─o Raspailiinae │ └─o Thrinacophorinae └─o ├─o Polymastiidae └─o ├─o │ ├─o Placospongiidae │ └─o │ ├─o Clionaidae │ └─o Spirastrellidae ├─o │ ├─o Halichondriidae │ └─o Suberitidae ├─o │ ├─o Timeidae │ └─o │ ├─o Tethyidae │ └─o Hemiasterellidae ├─? │ ├─o Stylocordylidae │ ├─o Trachycladidae │ ├─o Acanthochaetetidae │ ├─o Alectonidae │ ├─o Verticillitida ou Cryptocoeliidae │ ├─o Bubaridae │ ├─o Dictyonellidae │ └─o Heteroxyidae └─o Poecilosclerida ├─o Hamptoniidae (éteint) ├─? Amphilectidae ├─? Psammascidae ├─o Latrunculiidae ├─? Myxillina │ ├─o Chondropsidae │ ├─o Phellodermidae │ ├─o Coelosphaeridae │ ├─o Crambeidae │ ├─o Crellidae │ ├─o Hymedesmiidae │ ├─o Iotrochotidae │ ├─o Myxillidae │ ├─o Desmacididae │ ├─o Dendoricellidae │ └─o Tedaniidae └─? ├─o Microcionina │ ├─o Rhabderemiidae │ ├─o Acarnidae │ └─o Microcionidae │ ├─o Microcioninae │ └─o Ophlitaspongiinae └─o Mycalina ├─o Esperiopsidae ├─o Hamacanthidae ├─o Merliidae ├─o Guitarridae ├─o Isodictyidae ├─o Cladorhizidae └─o Mycalidae
Mur d'éponges en Croatie (20 m de profondeur) |